Popiół i diament

Blurb

Popiół i diament – powieść Jerzego Andrzejewskiego, opublikowana po raz pierwszy w 1947 roku pod tytułem Zaraz po wojnie, a następnie w 1948 w wersji zmienionej, pod ostatecznym tytułem.
Autor rozpoczął pracę nad utworem w 1946 roku. Początkowo planował napisać opowiadanie o adwokacie, który trafia podczas wojny do obozu koncentracyjnego, gdzie ze szlachetnego człowieka zmienia się w oprawcę, dręczącego współwięźniów. Utwór jednak rozrósł się do rozmiarów powieściowych, a wątek prawnika stał się jednym z wielu jego elementów. Początkowo utwór publikowany był w tygodniku „Odrodzenie” pod tytułem Zaraz po wojnie, natomiast rok później ukazał się w wydaniu książkowym jako Popiół i diament.
Powieść została wyróżniona nagrodą pisma „Odrodzenie”, spotkała się jednak z niechęcią związanych z władzą recenzentów. Co prawda pisarz przedstawił wizję historyczną w sposób dla komunistów korzystny, jednak zdaniem publicystów skupionych wokół „Kuźnicy” było to za mało – domagali się oni bardziej jednoznacznego potępienia akowców i postaci Maćka Chełmickiego, zaakcentowania w utworze poparcia społeczeństwa dla nowej władzy oraz ganili postacie PPR-owców jako zbyt mało ożywione duchem partii.